Gjette eller rekne på levetida av «stetten»

Eit av dei svært så årvisse mønstra i snødekket er fordelinga i høvet til terrenget. Når snøen smeltar, kjem kvite figurar mot mørkare barmark fram. Den brotne stetten til eit glas i Operafjellet tolkar folk i Longyearbyen som sommarteikn. Å varsle datoen når så hender, er stoff for konkurransar, mellom anna i Svalbardposten. 

Svaret gjev snøsmeltinga, i summen av tilført energi.

Stråling frå sola og på jorda

Alle stoff stråler, avhengig av sin temperatur. Den gjer sola si stråling ulik frå den mellom bakken og atmosfæren ved jordiske temperaturar. Rein snø reflekterer (!) solar stråling, men absorberer (!) den jordiske. Den for auga kvite snøen er svart i infrarødt.  

Smelteferdig våt snø absorberer omlag det halve av motteken solar energi. Mineralstøv på snøen gjer endå meir om til varme.

Snøen strålar (jordisk) mot atmosfæren. Drivhusgassar og skyer absorberer denne strålinga. Dei stråler i høve til sin temperatur mot den absorberende snøen på bakken. Skyfritt gjev mest intens solar innstråling til snøen, men lite jordisk stråling ned frå atmosfæren. 

Sum absorbert solar og netto jordisk stråling gjev vinst eller tap av varme for snøen.

Varmen i lufta

Varmen opptrer i to former: Den eine kjennast på skinnet. Den andre er knytt til vatnets tilstandar. Varmen til å fordampe er gøymd i dampen, inntil han fortettast til flytande og varmen atter visast ved eit termometer. Snø kan ikkje bli varmare enn smeltepunktet 0 grader celcius. Trykket av vatn til å fordampe frå smelteferdige snøflata ligg fast. Det følgjer derav:

Luft varmare enn snøen gjev varmeflyt til snøen. - Trykket i vasshinna på snøen og trykket av damp i lufta avgjer kva retning dampen flyt. Er vassdamptrykket i lufta større enn på snøflata, vil netto damp slå seg ned (kondensere) på snøen. Det hender påtakeleg ved mildvêr og regn om vinteren. Snø fordampar om damptrykket i snøflata overgår damptrykket i lufta. Energien dekkjast ved stråling, temperatur-varme i lufta eller snø som fryser.

Regnvatn tilfører snøen varme. Nysnø aukar reflektert solar stråling, gjer snøens levetid lengre. - Sommar-havet rundt Svalbard er tåkelagt. Små skilnadar i lufttrykk avgjer mellom sol eller grå himmel over land, kjapt eller seindrøg snøsmelting

Dato for den brotne stetten

I teorien kan datoen finnast ved å summere energien som blir tilført snøen. Tilbodet, spreidd over tid, måtte vere kjent. Men så er ikkje tilfellet. Ein kan hjelpe seg statistisk: Datoane i fortida klynger seg innanfor eit tidsrom. Innanfor dette kan ein gjette, teken omsyn til snødjupna den vinteren og trenden i den arktiske oppvarminga.

Blir det en sen sommer i år?